Давайце, людзі, мы пра гэта помніць будзем

Сем магіл на ўсіх —
Мая вёска у іх,
Мая выбітая Гарожа.
297, 297, 297... —
Пакуль жыву,
Душа забыць не можа.
Гэтыя радкі прысвяціла роднай вёсцы мясцовая паэтэса Марыя Цімінская. Праз усё жыццё яна, сведка тых жудасных падзей, нясе ў сваім сэрцы боль за родных і аднавяскоўцаў, якія згарэлі ў агні жывымі ў тым “пякельным студзені”.
На душы цяжкі камень,
Цяжар гэты не стрэсці.
I ў сэрцы і памяці —
Год сорак трэці.
З таго часу прайшло роўна 70 гадоў. I такіх, як Вялікая Гарожа, на Асіповіччыне не адзін дзясятак. У знак памяці пра тых, хто бязвінна загінуў у тыя студзеньскія дні, на тэрыторыях сельсаветаў, якія найбольш пацярпелі ад зверстваў фашыстаў, прайшлі мітынгі-рэквіемы.
25 студзеня. Вялікая Гарожа. Каля абеліска, усталяванага ў цэнтры вёскі на месцы гібелі амаль 300 чалавек, застылі ўдзельнікі жалобнай цырымоніі: старшыня райсавета дэпутатаў Аляксандр Пузік, начальнік аддзела моладзі райвыканкама Ларыса Волкава, ваеннаслужачыя в/ч 42707, вучні Вяззеўскай СШ, мясцовыя жыхары.
— Такіх помнікаў на асіповіцкай зямлі многа, — гаворыць Аляксандр Віктаравіч. — Абавязак жывых — захаваць памяць пра кожнага, хто загінуў на той вайне. Сцяжынкі да абеліскаў не павінны зарастаць...
Да помніка ўскладваюцца вянкі. Кожны з прысутных у суровым маўчанні схіляе нізка галаву...
Ўсё сумуе душа,
З вачэй сыплюцца слёзы:
Я дадому хачу,
У Гарожу, ў Гарожу...

 

29 студзеня. Градзянка. Мясцовыя могілкі. Помнік партызанам партызанскай брыгады “За Радзіму”, якія загінулі ў сакавіку 1943 года. Менавіта тут сабраліся ўдзельнікі мітынгу, каб аддаць даніну павагі былым насельнікам вогненных вёсак — Асаўка, Амінавіч, Градзянца, Лазовага, Пагарэлага, Каменіч, Макаўя, Палядак. Дзвюх апошніх наогул ужо не існуе на карце...
Мітынг адкрывае старшыня сельсавета Валянціна Хісаева, затым слова бяруць вучні і настаўнікі мясцовай школы. Ад суперажывання за жудасныя лёсы землякоў падчас жорсткай расправы дрыжаць галасы.
— Наш зварот да вас, маладое пакаленне, — гаворыць педагог Святлана Замяціна, — будзьце пільнымі. Сённяшні рэквіем — урок патрыятызму. Колькі б часу ні прайшло, а забываць пра тыя падзеі нельга. Вазьміце з сабою ў будучае і ўспаміны пра гэтае марапрыемства.

30 студзеня. 11.00 — Брыцалавічы. 11.40 — Дараганава, 14.00 — Лапічы. У гэтых населеных пунктах таксама прайшлі мітынгі, прысвечаныя спаленым вёскам. Iх удзельнікі — прадстаўнікі раённай і мясцовай улады, школ, калгасаў, духавенства і падрастаючае пакаленне — выказалі свой смутак тым, хто заўчасна зверскі загінуў ад рук фашыстаў, так і не дачакаўшыся перамогі.
Гучаць назвы вёсак, напаткаўшых лёс Хатыні, называюцца лічбы, якія складваюцца ў сотні, тысячы. За імі — зламаныя лёсы людзей. I магілы, магілы, магілы...
Паўсюдна лейтматывам гучалі словы: “Цяперашняе пакаленне ў даўгу перад кожным трэцім, каго прыняла шматпакутная беларуская зямля за 4 гады вайны. I каб не паўтарылася тое страшнае ліхалецце, трэба захаваць памяць пра яго. Бо без памяці няма будучыні”.
— Настаў час увекавечыць масавае знішчэнне мірнага насельніцтва ў перыяд вайны ў адзіным помніку, на якім будуць абазначаны ўсе “вогненныя” вёскі раёна, — выказвае прапанову старшыня раённага Савета дэпутатаў Аляксандр Пузік перад прысутнымі на мітынгу ў Дараганаве. — Ён стане сімвалам мужнасці, няскоранасці і патрыятызму нашых землякоў, як сімвал міру.